Ngày 9/10/2025, Viện Hàn lâm Thụy Điển trao Giải Nobel Văn học cho László Krasznahorkai, nhà văn người Hungary, “vì kho tàng sáng tác đầy cuốn hút và mang tầm nhìn sâu sắc, nơi giữa những khải huyền kinh hoàng, ông vẫn khẳng định sức mạnh cứu rỗi của nghệ thuật”.
Krasznahorkai trở thành nhà văn Hungary thứ hai giành giải sau Imre Kertész (2002). Ông sinh năm 1954 tại thị trấn nhỏ Gyula, gần biên giới Romania — vùng đất lặng lẽ nhưng lại sinh ra một trong những giọng văn mạnh mẽ và ám ảnh nhất châu Âu đương đại.
Nhà thơ George Szirtes, người dịch tác phẩm của ông sang tiếng Anh, từng nói:
“Ông là một nhà văn có thể thôi miên. Thế giới ông tạo ra sẽ vang vọng trong bạn mãi mãi — nơi trật tự và hỗn loạn cùng tồn tại.”
Những mê cung của văn chương và khải huyền
Krasznahorkai nổi tiếng với văn phong dài, chậm, tràn đầy nhịp điệu và suy tưởng triết học, gợi nhớ đến Kafka hay Dostoevsky, nhưng vẫn hoàn toàn riêng biệt.
Tác phẩm đột phá của ông, Satantango (1985), là bức tranh u tối về một vùng quê đang sụp đổ, nơi con người chới với giữa niềm tin và tuyệt vọng. Bộ phim chuyển thể cùng tên của đạo diễn Béla Tarr dài hơn bảy tiếng, trở thành tượng đài của điện ảnh thế giới.
Sau đó, ông tiếp tục chinh phục độc giả bằng The Melancholy of Resistance (1989), cuốn tiểu thuyết được nhà văn Fiona Sampson gọi là “một mê cung tuyệt vọng nhưng diệu kỳ”. Câu chuyện mở ra thế giới của một thị trấn nhỏ, nơi sự xuất hiện của một con quái vật bí ẩn phơi bày nỗi bất lực của cả xã hội.
“Krasznahorkai nhắc chúng ta rằng cuộc sống thật khó khăn, mọi hành động đều mong manh — nhưng chính sự mong manh ấy lại làm nên vẻ đẹp của con người.”
— Fiona Sampson, The Guardian
Từ bóng tối đến cái đẹp
Các tác phẩm của Krasznahorkai thường mang sắc thái u ám, biếm họa hiện sinh, nhưng ẩn sau đó là khát vọng hướng tới cái đẹp và sự cứu rỗi. Như tờ Le Monde viết, trong khi Sophocles ca ngợi “con người là điều kỳ diệu vĩ đại nhất”, thì Krasznahorkai lại nhẹ nhàng phản biện: “Con người là quái vật — và đó chính là bi kịch lẫn vẻ đẹp của chúng ta.”
Trong thế giới của ông, người đọc không được dẫn dắt, mà phải tự tìm lấy “sợi chỉ đỏ” của riêng mình giữa những dòng văn như “dòng dung nham chậm rãi”.
Ngay cả trong tiểu thuyết mới nhất, Herscht 07769 (2024), ông vẫn trung thành với phong cách đó — một hành trình tuyệt vọng nhưng đẹp đến nghẹt thở, mở đầu bằng câu:
“Đặt niềm hy vọng đã là một sai lầm.”
Giữa hỗn loạn, vẫn còn nghệ thuật
László Krasznahorkai không chỉ viết về bóng tối, ông tái định nghĩa hy vọng trong chính tuyệt vọng. Ở đó, văn chương không phải là ánh sáng chói lọi, mà là ngọn đèn nhỏ giữ con người khỏi tan biến trong đêm dài.
Giải Nobel 2025 dành cho Krasznahorkai không chỉ là sự ghi nhận cho một nhà văn, mà là lời nhắc rằng: ngay cả trong hỗn loạn, nghệ thuật vẫn có thể cứu rỗi thế giới.
