Có lẽ không ai hiểu được tâm thế của con người Nhật Bản sau chiến tranh như Dazai Osamu – người từng sống qua đổ nát, chứng kiến cả sự tuyệt vọng lẫn ánh sáng nhỏ nhoi còn sót lại trong lòng nhân loại. Trong “Chiếc Hộp Pandora”, ông không viết về những gì ẩn trong chiếc hộp huyền thoại ấy, mà lặng lẽ nhìn vào người mở hộp – kẻ vừa sợ hãi, vừa khao khát, vừa tuyệt vọng mà vẫn không thôi hy vọng.
Sau Thế chiến II, nước Nhật là một vùng tro tàn. Nhưng giữa cảnh đổ nát đó, Dazai vẫn nhìn thấy những con người trẻ tuổi – những “con thuyền kiêu hãnh” đang cố gắng chèo qua cơn thủy triều hỗn loạn để đến tương lai. Ông kể lại bằng giọng điềm đạm, pha chút buồn u tịch, nhưng cũng có ánh sáng ấm dịu như nắng sớm sau bão.
Văn chương của Dazai không bao giờ ồn ào. Nó như tiếng thở dài của người từng trải – thấu hiểu nỗi đau, nhưng không chịu khuất phục trước nó. Trong “Chiếc Hộp Pandora”, ông dường như muốn nói rằng: ngay cả khi mọi điều kinh khủng đã được phóng thích ra thế gian, điều còn lại vẫn là hy vọng – thứ duy nhất khiến con người tiếp tục sống, tiếp tục yêu, tiếp tục tin.
Khi khép lại những trang sách, ta có thể thấy lòng mình lặng đi, nhưng không trống rỗng. Giữa bóng tối và tàn tro, “Chiếc Hộp Pandora” vẫn lưu giữ một thứ ánh sáng mỏng manh mà kiêu hãnh – ánh sáng của con người không ngừng tìm lại bản thân sau đổ nát.
