Trong vô vàn thứ con người có thể mong muốn sở hữu – từ của cải, quyền lực đến tri thức – có lẽ đất đai là thứ vật chất cơ bản nhất nhưng cũng gây chia rẽ sâu sắc nhất. Với “Đất Đai (Ham muốn sở hữu định hình thế giới hiện đại)”, nhà văn – nhà báo Simon Winchester đã mở ra một cuộc du hành không chỉ qua không gian và lịch sử, mà còn chạm đến tận gốc bản chất sở hữu, thứ khiến nhân loại tạo lập nên cả nền văn minh lẫn những cuộc chiến.
Cuốn sách bắt đầu từ câu hỏi tưởng như đơn giản: Ai là người sở hữu đất đai – và theo tiêu chuẩn nào? Nhưng từ câu hỏi ấy, người đọc sẽ dần được dẫn dắt qua những lát cắt vừa thực tế vừa triết lý, từ việc người nông dân thời cổ đại dựng hàng rào quanh ruộng lúa, đến cách các đế quốc phân chia bản đồ bằng những đường kẻ vô cảm. Winchester không viết như một nhà hàn lâm khô cứng, mà như một người kể chuyện mê đắm: ông đưa ta qua những khu đất tranh chấp ở Ireland, những sa mạc khai thác ở Úc, rừng thiêng của người bản địa, hay hệ thống “đất tín thác” đang hồi sinh hy vọng ở Mỹ. Đọc cuốn sách này, bạn không chỉ học được những sự thật lịch sử ấn tượng – như việc bản đồ từng là công cụ chính trị mạnh mẽ đến mức nào – mà còn không khỏi suy ngẫm về những điều rất đương thời: khi một lô đất nhỏ có thể là nguồn sống cho cả một gia đình, hay là trung tâm của một cuộc chiến pháp lý kéo dài hàng chục năm. Điều khiến “Đất Đai” trở nên đặc biệt không phải vì nó cung cấp thông tin mới mẻ, mà vì nó kích hoạt tư duy về một điều quá quen thuộc: mặt đất dưới chân bạn là của ai? Có phải vì chúng ta gán cho nó một giá trị pháp lý, mà quên rằng nó từng là tài sản chung của tự nhiên? Liệu con người có đang tiến đến một mô hình công bằng hơn trong việc chia sẻ đất đai, hay chúng ta vẫn đang lặp lại những vòng xoáy chiếm đoạt trong cái vỏ bọc “phát triển”? Simon Winchester không đưa ra câu trả lời dứt khoát – nhưng chính sự không dứt khoát đó khiến cuốn sách trở nên đáng giá. Đây là tác phẩm phi hư cấu sâu sắc, nơi bạn không chỉ đọc để biết, mà còn để đối thoại với chính nhận thức của mình về công lý, quyền sở hữu, và cách thế giới hiện đại đã – đang – và sẽ được định hình.
