Nếu Bill Gates – người từng rời bỏ Harvard giữa chừng – gọi Educated là một cuốn sách đáng đọc, thì bạn có thể chắc chắn rằng đây không phải là một cuốn tự truyện thông thường. Và quả đúng như vậy. Được học là hành trình có thật của Tara Westover – một cô gái từng không hề có giấy khai sinh, chưa bao giờ đến trường, và lớn lên trong một gia đình cực đoan đến mức phủ nhận mọi biểu hiện của nền văn minh hiện đại.
Từ vùng núi đến giảng đường danh giá
Tara sinh ra trong một gia đình theo đạo Mặc Môn, sống biệt lập trên vùng núi Idaho, Hoa Kỳ. Cha cô – một người cuồng tín và bài trừ giáo dục – tin rằng thế giới ngoài kia là nơi tội lỗi, còn trường học là công cụ của quỷ dữ. Tara lớn lên không được tiêm phòng, không được đến bệnh viện, không được học bất cứ điều gì ngoài việc lao động chân tay trong bãi phế liệu của gia đình để chuẩn bị cho ngày Tận thế mà cha cô luôn tin rằng sắp đến.
Không trường lớp, không sách vở, không giấy tờ tùy thân – Tara tồn tại như một “cái bóng” trong xã hội hiện đại. Nhưng sâu thẳm bên trong, cô luôn khao khát được biết nhiều hơn về thế giới. Và chính khát khao đó đã thôi thúc cô tự học, từng bước thoát khỏi sự kiểm soát của gia đình để bước chân vào cánh cửa của tri thức – đầu tiên là một trường đại học nhỏ, sau đó là Harvard, rồi cuối cùng trở thành Tiến sĩ tại Đại học Cambridge danh giá.
Cái giá của tri thức và tự do
Được học không chỉ là hành trình thoát nghèo hay vượt khó. Nó là câu chuyện đau đớn về sự đánh đổi – giữa tình thân và sự trưởng thành. Tara đã phải trả giá rất đắt: mất đi mối quan hệ với hầu hết gia đình, đối mặt với cảm giác tội lỗi kéo dài, và vật lộn với những ám ảnh trong quá khứ.
Cô từng tin rằng đi học là tội lỗi, rằng mặc áo thun bó sát là hành động của quỷ Satan, rằng rung động với người khác giới là điều đáng xấu hổ. Cô được dạy phải sống khắc kỷ, phải phục tùng, và không bao giờ được nghi ngờ cha mẹ mình. Nhưng rồi, từng trang sách, từng buổi học, từng người thầy tử tế đã giúp cô mở ra một thế giới khác – nơi mà lòng tốt không phải là biểu hiện của sự yếu đuối, nơi mà tri thức không phải là một cái bẫy, mà là con đường dẫn đến tự do.
Một lời nhắc về sức mạnh của giáo dục
Tara Westover đã chọn một con đường đầy đau đớn nhưng cũng đầy ánh sáng. Cuốn sách không lên án hay đổ lỗi, mà là lời kể chân thực, cảm động và vô cùng nhân văn về việc làm thế nào để một con người, dù lớn lên trong bóng tối, vẫn có thể bước ra ngoài và tìm được chính mình nhờ ánh sáng của tri thức.
“Được học” là lời nhắc đầy sức mạnh rằng:
Giáo dục không chỉ là quyền lợi – với một số người, nó là phép màu cứu rỗi.
Đây là cuốn sách dành cho những ai đang tìm kiếm cảm hứng, cho những ai cần một lời động viên để đứng lên, và cho tất cả chúng ta – để nhắc nhớ rằng được học, được trưởng thành và được tự do là điều không bao giờ nên xem là hiển nhiên.
