Đọc “Giá Trị Vạn Vật” của Mariana Mazzucato, tôi có cảm giác như mình đang tháo từng lớp vỏ bọc của nền kinh tế toàn cầu – nơi mọi thứ dường như được đo bằng con số, lợi nhuận và tốc độ tăng trưởng, nhưng hiếm khi ai dừng lại để hỏi: Giá trị thật sự đến từ đâu?
Trong cuốn sách này, Mazzucato không chỉ nói về kinh tế theo kiểu khô khan của những biểu đồ GDP, mà bà kể một câu chuyện – câu chuyện về những người kiến tạo giá trị và những kẻ chiếm dụng nó. Giữa hai nhóm ấy, ranh giới đã trở nên mờ nhạt đến đáng sợ. Những tập đoàn khổng lồ, những “ngôi sao công nghệ” được tung hô như biểu tượng của sáng tạo, đôi khi lại là những kẻ chỉ biết tận dụng, thậm chí hút cạn nguồn lực xã hội – từ tài nguyên, lao động cho đến dữ liệu cá nhân.
Mazzucato dẫn người đọc đi từ Thung lũng Silicon đến các tập đoàn dược phẩm, nơi mà “đổi mới” đôi khi chỉ là cái cớ để hợp pháp hóa lợi nhuận khổng lồ. Bằng ngòi bút sắc sảo, bà bóc trần cách chúng ta đã đánh đồng lợi nhuận với đóng góp, và xem mọi thứ sinh lời đều là tạo giá trị. Chính sự nhầm lẫn ấy khiến kinh tế thế giới rơi vào vòng xoáy bất bình đẳng và trì trệ đổi mới.
Nhưng “Giá Trị Vạn Vật” không chỉ là lời cảnh tỉnh. Nó là lời mời gọi tư duy lại về nền tư bản, về vai trò của chính sách công, và quan trọng hơn cả – về cách chúng ta đo lường sự phát triển của xã hội. Bởi nếu chúng ta chỉ nhìn giá trị qua lăng kính của tiền bạc, có lẽ chúng ta đã đánh mất điều quý giá nhất: ý nghĩa của việc tạo ra giá trị cho con người.
Đây không phải là cuốn sách để đọc vội. Nó buộc bạn phải dừng lại, suy nghĩ, và đôi khi là thừa nhận rằng mình từng nhầm lẫn. Nhưng chính từ những nhận thức đó, ta mới thấy được điều mà Mazzucato muốn nói: đổi mới thật sự không nằm ở công nghệ, mà ở cách chúng ta định nghĩa lại giá trị và công bằng trong thế giới hôm nay.
