Là một phần trong Tủ sách Nghệ thuật của Omega+, cuốn sách Hokusai của hai tác giả người Pháp Johann Protais và Éloi Rousseau không chỉ là một cuốn khảo cứu nghệ thuật, mà còn là hành trình khám phá sâu sắc về cuộc đời và tư tưởng nghệ sĩ vĩ đại Katsushika Hokusai – biểu tượng bất diệt của nghệ thuật Nhật Bản.
Một thiên tài không ngừng tái sinh
Sinh năm 1760 tại Edo (Tokyo ngày nay), Hokusai là hiện thân của tinh thần sáng tạo không ngừng nghỉ. Tên gọi “Hokusai” mà ông nổi tiếng với nó thực chất chỉ là một trong hơn 120 bút danh mà ông từng sử dụng trong suốt đời. Đằng sau sự thay đổi tên gọi liên tục ấy không chỉ là một dấu ấn văn hóa châu Á, mà còn là minh chứng cho sự vận động không ngừng của tư duy nghệ thuật – một cuộc tìm kiếm bản ngã xuyên suốt.
Từ khi theo học ở xưởng của Katsukawa Shunsho – đại diện tiêu biểu của trường phái ukiyo-e (tranh thế giới phù hoa), Hokusai đã nhanh chóng chứng tỏ cá tính nổi bật. Ông vừa tiếp thu truyền thống, vừa mạo hiểm học hỏi kỹ thuật phối cảnh phương Tây, tạo nên những bản in ukie độc đáo – biểu trưng cho tinh thần kết hợp Đông – Tây hiếm có ở thời đại ông.
Người kể chuyện của thiên nhiên và con người
Hokusai không chỉ giới thiệu 100 tác phẩm tiêu biểu của bậc thầy tranh in Nhật Bản, mà còn đưa người đọc du hành qua một thế giới nghệ thuật sống động, nơi con người hiện diện nhỏ bé giữa thiên nhiên hùng vĩ. Trong Sóng lừng ngoài khơi Kanagawa – tác phẩm mang tính biểu tượng nhất của ông, Hokusai đã khắc họa hoàn hảo thế giới phù hoa trong nháy mắt: những con sóng sắp nuốt chửng thuyền chài, ngọn Phú Sĩ thấp thoáng xa xa, và sự nhỏ nhoi đến đáng thương của thân phận người giữa đại ngàn tự nhiên.
Sự đối lập giữa hình thể con người và thiên nhiên hùng vĩ không mang sắc thái bi lụy, mà toát ra cảm giác hòa hợp, yên bình. Hokusai không miêu tả thiên nhiên như đối tượng bất động; ông để thiên nhiên sống, thở và chuyển động, như thể chính nó đang quan sát con người – một cách biểu hiện đậm tinh thần Thiền tông.
Người nghệ sĩ của thời đại và vượt thời đại
Phần đầu sách, các tác giả Protais và Rousseau cung cấp những phân tích chi tiết về kỹ thuật, ngôn ngữ hình ảnh và ngữ cảnh lịch sử để giải mã các tác phẩm của Hokusai. Họ không chỉ đưa ra cái nhìn thẩm mỹ mà còn làm sáng rõ lý do tại sao Hokusai là một trong những nghệ sĩ châu Á có ảnh hưởng sâu rộng nhất đến nghệ thuật phương Tây. Từ Monet, Van Gogh cho tới Gauguin hay Degas – tất cả đều đã từng bị mê hoặc bởi các bản in khắc gỗ từ xứ sở Phù Tang.
Trong lời tri ân, chính Degas từng khẳng định:
“Hokusai không chỉ là người nghệ sĩ của Thế giới phù hoa như những nghệ sĩ khác. Ông là một hòn đảo, một lục địa, mình ông là cả thế giới.”
Cái đẹp của tự do và cơn điên nghệ thuật
Cuốn sách cũng chạm đến những góc khuất đời thường: một Hokusai thanh bần đến tận cuối đời, một Hokusai cứu bộ cọ vẽ trong đám cháy nhà nhưng đánh mất gần hết tác phẩm, một Hokusai tự xưng “ông già điên cuồng vì hội họa” vẫn còn khát khao vẽ đến năm 110 tuổi. Những câu chuyện đời thường ấy được kể lại bằng văn phong lịch sử nhưng không khô khan – mà ngược lại, đầy rung cảm và tôn trọng.
Trích dẫn đầy ám ảnh trong mùa đông cuối cùng đời ông khiến người đọc không khỏi rùng mình:
“Ôi tự do, tự do tươi đẹp, khi ta dạo trên cánh đồng mùa hạ, chỉ còn hồn thoát khỏi thân xác ta!”
Tạm kết
Hokusai không đơn thuần là một tuyển tập mỹ thuật, mà là một bức chân dung nghệ sĩ toàn vẹn – từ tài năng, tư duy, khổ đau đến di sản vượt thời gian. Đây là cuốn sách dành cho bất kỳ ai yêu nghệ thuật, say mê Nhật Bản, hoặc đơn giản chỉ cần một hình mẫu để hiểu thế nào là một đời người trọn vẹn trong đam mê.
Điểm cộng:
-
Thiết kế mỹ thuật cao cấp, in màu toàn bộ
-
Lời dẫn giải súc tích, dễ hiểu dù trình bày kiến thức chuyên sâu
-
Chọn lọc 100 tác phẩm tiêu biểu nhất của Hokusai
Phù hợp với:
Người yêu mỹ thuật, sinh viên nghệ thuật, người học văn hóa Nhật Bản, và những ai đang tìm kiếm cảm hứng sống và sáng tạo.
Sách: Hokusai
Tác giả: Johann Protais & Éloi Rousseau
