Có những truyện ngắn giống như một giấc mơ: không ồn ào, không kịch tính, không cần lý do rõ ràng để bắt đầu, nhưng lại khiến người đọc day dứt mãi sau khi gấp trang cuối cùng. Duyên phận ngọt ngào của Yên Vũ Lệ Thiên chính là một giấc mơ như thế — ngắn ngủi, nhẹ nhàng, mà thấm đẫm cảm xúc như sương sớm phủ lên những mạch duyên vô hình của đời người.

Dưới ngòi bút của Yên Vũ Lệ Thiên, những cơ duyên, những tình tiết, những cuộc gặp gỡ không ồn ào, không kịch tính. Chỉ là những tin nhắn đơn giản, những ly trà tĩnh lặng, những lần hẹn không lời. Nhưng đằng sau vẻ bình thản đó là cả một quá trình cảm xúc đang chậm rãi nảy mầm.

Điều đặc biệt là người xuất hiện trong giấc mơ, một bóng hình mơ hồ nhưng lại để lại cảm giác rất thật, rất gần. Ban đầu cô cho rằng chỉ là vô thức. Nhưng khi từng mảnh ký ức trong giấc mơ bắt đầu trùng khớp với hiện thực, cô hiểu rằng có lẽ thứ đang dẫn dắt mình không phải là trí tưởng tượng – mà là một dạng duyên phận mà lý trí khó lòng giải thích.

Cốt truyện không đẩy cao trào bằng bi kịch hay hiểu lầm. Tất cả chỉ như những lớp sóng nhỏ, gợn dần, gợn dần — cho đến khi nhân vật nhận ra rằng sự hiện diện của người kia đã âm thầm lấp đầy những khoảng trống của lòng mình. Không một lời tỏ tình, không cần những hứa hẹn hào nhoáng — tình yêu trong truyện lớn lên từ sự tôn trọng, lặng lẽ và thấu cảm.

Và rồi, như một nốt trầm khẽ vang trong buổi chiều mùa đông, cô hiểu: giấc mơ ấy không phải ngẫu nhiên. Người đàn ông trước mặt — người cô từng thấy trong mộng — chính là mảnh ghép vô thức mà trái tim cô đã chờ đợi. Họ không bước vào nhau bằng đam mê dữ dội, mà bằng một niềm tin âm thầm rằng: duyên phận, nếu đủ sâu, sẽ biết cách quay về.

Một kiểu văn chương của cảm giác, không cần cao trào vẫn chạm đến trái tim

Giá trị của Duyên phận ngọt ngào không nằm ở cốt truyện nhiều biến cố, mà ở chính cách nó gợi lên những lớp cảm xúc rất thật của đời sống nội tâm. Giống như một bản nhạc jazz chơi chậm, truyện cho phép người đọc lắng lại, nhìn sâu hơn vào những gì không nói thành lời: ánh mắt, giấc mơ, im lặng, hồi tưởng.

Giọng văn của Yên Vũ Lệ Thiên như một người kể chuyện ngồi bên cửa sổ vào buổi sớm. Từng câu chữ nhẹ như gió, nhưng lại có sức gợi lớn. Không rao giảng, không cố làm đau, chỉ kể một chuyện tưởng như bình thường, nhưng để lại dư vị không bình thường chút nào.

Khi khép lại truyện, thứ đọng lại không chỉ là hình bóng của hai nhân vật, mà là cảm giác ấm áp rằng: có những giấc mơ là thật – bởi chúng là tiếng gọi từ một phần rất sâu của lòng ta. Và nếu bạn từng chờ đợi một người, từng tin vào một cuộc hội ngộ, thì biết đâu… duyên phận đang âm thầm đi tới.

Mùa dã quỳ trong mơ – khi ký ức và hiện thực giao nhau lặng lẽ

(Bình luận truyện ngắn “Mùa dã quỳ đã nở!” – tác giả Yên Vũ Lệ Thiên)

Có những mùa hoa không chỉ nở trên sườn đồi, mà còn nở trong ký ức. “Mùa dã quỳ đã nở!” – truyện ngắn của tác giả Yên Vũ Lệ Thiên – là một khúc trầm sâu lắng về hồi ức, sự chia xa, và sự hiện diện vô hình của những điều đã mất. Không nhiều kịch tính, không lời thoại thừa, nhưng chính sự tiết chế đó lại khiến truyện gợi mở và gây rung động.

Câu chuyện mở ra bằng một khung cảnh nhẹ nhàng: nắng vàng, hoa dã quỳ, con đường quê cũ – những hình ảnh tưởng như rất quen thuộc của một truyện ngắn mang màu sắc hoài niệm. Nhưng càng đi sâu, người đọc càng cảm nhận được sự mơ hồ giữa hiện thực và ảo ảnh, giữa giấc mơ và ký ức. Đây chính là điểm nhấn đặc biệt trong bút pháp của Yên Vũ Lệ Thiên – lối kể truyện vừa truyền thống vừa mang yếu tố siêu thực rất gần với phong cách truyện ngắn hiện đại.

Nhân vật Cô Mơ, với cái tên nửa thật nửa hư, xuất hiện như một chiếc bóng đẹp mà buồn – khiến không gian truyện trở nên phi thực một cách tinh tế. Sự hiện diện của cô không hẳn để kể lại một câu chuyện tình hay nỗi niềm riêng, mà như để gợi lên một hình dung về những điều không còn có thể nắm giữ: tuổi trẻ, lời hứa, hay những cuộc đời lỡ dở không lời tạm biệt.

Dưới góc nhìn văn học, truyện gợi nhớ đến các motif quen thuộc trong văn chương phương Đông: sự trở về như hành trình tự khám phá, bóng hình người khuất như ký ức chưa siêu thoát, thiên nhiên như nhân chứng của thời gian và tình cảm. Nhưng hơn thế, truyện còn mang hơi thở của văn học nữ quyền hiện đại – nơi nhân vật nữ không chỉ bị định nghĩa bởi mối quan hệ với người khác, mà còn bởi những cảm xúc riêng, những giấc mơ chưa gọi thành tên.

Chi tiết bông cúc quỳ biến sắc, chiếc áo vàng trong gió, và câu nói cuối cùng “nếu qua khóm cúc quỳ, hái cho cô một bông nhé” – tất cả như những nét vẽ ám ảnh, gợi nên vẻ đẹp buồn mà không bi lụy. Truyện kết thúc bằng tiếng gọi trong mơ và một nỗi lặng im không lời, để lại dư âm như chính loài hoa dã quỳ: hoang dại, rực rỡ, kiêu hãnh… và có chút gì đó không thể nắm giữ mãi.

“Mùa dã quỳ đã nở!” là một truyện ngắn ngắn vừa đủ, dịu dàng vừa đủ, mơ hồ vừa đủ – để mỗi người đọc có thể chạm tới ký ức riêng của chính mình. Một lần đọc, một lần mơ, và một lần thấy lòng mình dịu lại trong sắc vàng hoang dại của những điều xưa cũ.

Văn học Nhật Bản từ lâu đã được biết đến như một không gian phong phú, đa chiều, nơi những ám ảnh nội tâm sâu sắc luôn song hành cùng chất thơ tinh tế và ngôn ngữ giàu tiết chế. Nhưng bên dưới vẻ bình lặng đó, là một hệ sinh thái văn học đang dần thay đổi — âm thầm mà mãnh liệt — giữa hai cực: truyền thống bảo thủ và những thử nghiệm táo bạo của thời đại mới.

📖 Khi truyền thống vẫn giữ nhịp thở của mình

Trong lòng văn học Nhật, tồn tại một cấu trúc lâu đời được gọi là Bundan — một “giới” văn học thực sự. Đây không chỉ là nơi hội tụ của các cây bút chính thống, mà còn là mạng lưới chặt chẽ giữa nhà văn, biên tập viên, tạp chí văn học và các giải thưởng uy tín. Một khi được “bước chân” vào hệ thống này, tác giả không chỉ được công nhận mà còn được đảm bảo vị thế trong ngành.

Giải thưởng Akutagawa là minh chứng cho sức nặng của truyền thống đó. Kể từ khi được thành lập vào năm 1935, giải thưởng này vẫn là đích đến danh giá với bất kỳ nhà văn nào theo đuổi thể loại “jun bungaku” – văn học thuần túy, nghiêng về chiều sâu tâm lý, triết lý và văn hóa Nhật.

Nhưng hệ thống này cũng mang tính chọn lọc rất cao. Không phải giọng nói nào cũng được lắng nghe, và không phải hướng viết nào cũng được chấp nhận.

✍️ Và những con đường rẽ lối đầy quyết liệt

Không phải ai cũng muốn – hoặc có thể – hòa nhập với hệ thống đó. Nhiều nhà văn hiện đại đã chọn cho mình một lối đi riêng, thoát khỏi quy ước và khuôn mẫu của Bundan.

Haruki Murakami có lẽ là ví dụ nổi bật nhất. Dù là một trong những nhà văn Nhật nổi tiếng nhất thế giới, Murakami lại chưa từng được trao giải Akutagawa. Phong cách của ông – giàu tính toàn cầu, siêu thực, và pha trộn văn hóa phương Tây – thường bị xem là “khác biệt” với dòng chính thống. Nhưng sự “lệch tông” đó lại khiến văn học Nhật được biết đến nhiều hơn, mở ra những không gian mới mẻ cho độc giả quốc tế.

🎨 Những thử nghiệm của thời đại mới

Trong hai thập kỷ trở lại đây, văn học Nhật bắt đầu xuất hiện các giải thưởng mang tính thể nghiệm, như Mishima Yukio Prize – nơi tôn vinh những tác phẩm phá cách, táo bạo, và không ngại đi xa khỏi tiêu chuẩn truyền thống.

Giải thưởng này không chỉ nhằm tưởng nhớ một nhà văn vừa tài hoa vừa gây tranh cãi như Mishima Yukio, mà còn là biểu tượng cho một xu hướng: tôn trọng sự đa dạng trong giọng nói và phong cách văn chương. Ranh giới giữa văn học chính thống và đại chúng, giữa nghệ thuật thuần túy và viết lách thử nghiệm, đang dần được xóa nhòa.

🌱 Một không gian đang nở rộ, theo nhiều cách khác nhau

Hệ sinh thái văn học Nhật hôm nay vì thế không còn là một chiều. Bên cạnh các nhà văn truyền thống trung thành với dạng thức jun bungaku, là những cây bút trẻ khai phá chủ đề về giới, thân phận, công nghệ và bản dạng cá nhân.

Nền tảng kỹ thuật số, các cuộc thi viết trực tuyến, và thậm chí cả các công cụ như AI cũng bắt đầu tạo ra những làn sóng sáng tác mới — nơi sự thử nghiệm được khuyến khích, và khoảng cách giữa nhà văn và độc giả trở nên gần hơn bao giờ hết.

💬 Kết lại

Giữa truyền thống và hiện đại, văn học Nhật Bản vẫn đang chuyển mình — không ồn ào, nhưng bền bỉ. Trên hành trình ấy, mỗi giọng nói đều có cơ hội tồn tại, dù vang lên trong những khuôn mẫu cổ điển của Bundan, hay cất lên từ một góc riêng biệt đầy thách thức.

Có lẽ điều đẹp nhất nằm ở chỗ: trong thế giới ấy, văn chương không buộc phải chỉ có một hình dạng duy nhất.

Trong bức tranh xuất bản đầy biến động của năm 2025, văn học Trung Quốc tiếp tục cho thấy sự vận động mạnh mẽ giữa hai chiều hướng song song: văn học kỹ thuật số phát triển bùng nổ và văn học truyền thống lặng lẽ tìm đường đi riêng. Sự đa dạng này phản ánh cả nhu cầu mới của độc giả lẫn những thay đổi sâu sắc trong cách kể chuyện và sản xuất nội dung tại Trung Quốc.

Thị trường xuất bản tiếp tục mở rộng

Theo các báo cáo mới nhất, doanh thu thị trường sách Trung Quốc năm 2024 đạt khoảng 16,2 tỷ USD, được dự báo sẽ tăng đều đặn trong những năm tới. Sách in vẫn chiếm hơn 80% tổng doanh thu, trong đó các phân khúc như giáo dục, văn học và thiếu nhi giữ vai trò chủ lực.

Tuy nhiên, dòng chảy số hóa không thể bỏ qua. Sách điện tử và sách nói ngày càng được ưa chuộng, đặc biệt ở nhóm độc giả trẻ tại đô thị – một lực lượng đang góp phần định hình lại cách tiếp cận văn học.

Văn học trực tuyến phát triển vượt bậc

Năm 2024, số lượng người đọc văn học trực tuyến tại Trung Quốc vượt mốc 575 triệu người, tăng 10,6% so với năm trước. Tổng doanh thu ngành này đạt khoảng 6,1 tỷ USD, với hơn 33 triệu đầu sách online, trong đó có khoảng 2 triệu tác phẩm mới được cập nhật mỗi năm.

Các nền tảng như China Literature Ltd, Jinjiang Literature City hay Webnovel trở thành nơi khởi đầu cho hàng triệu tác giả trẻ, đồng thời là không gian trải nghiệm phong phú cho độc giả trên toàn cầu.

Đặc biệt, văn học Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng quốc tế: trong năm qua, hơn 350 triệu độc giả ngoài Trung Quốc đã tiếp cận truyện Trung thông qua các nền tảng dịch thuật và xuất bản. Nhật Bản, Anh, Brazil và Pháp là những thị trường ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể. Tại Anh, bản dịch The Three‑Body Problem (Liu Cixin) tiếp tục duy trì sức hút sau thành công của loạt phim chuyển thể quốc tế.

Văn học truyền thống: Chậm mà vẫn chuyển

Dù không còn giữ vị thế chủ đạo như trước, văn học truyền thống Trung Quốc vẫn giữ vai trò nhất định trong đời sống văn hóa. Những tác phẩm của Mo Yan, Yu Hua hay Liu Cixin vẫn được tái bản và giảng dạy rộng rãi. Một số tác giả độc lập và “cây bút đời thường” như Hu Anyan – viết về lao động và cuộc sống thường nhật – cũng đang tạo được tiếng vang, đặc biệt trên các nền tảng như Douban hay Douyin.

Bên cạnh đó, dòng văn học phản ánh hiện thực xã hội, khai thác những lát cắt đời sống của tầng lớp lao động, người nhập cư hay thanh niên thất nghiệp, ngày càng xuất hiện nhiều hơn, dù thường phải vượt qua các rào cản kiểm duyệt.

Một số thách thức đáng chú ý

Bên cạnh những điểm sáng, văn học Trung Quốc năm 2025 cũng đối mặt với không ít thách thức:

• Kiểm duyệt nội dung vẫn là yếu tố ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của một số thể loại như danmei (BL), hiện thực phê phán, hay các chủ đề xã hội nhạy cảm.

• Sự phân hóa độc giả: Trong khi văn học mạng phát triển mạnh ở nhóm độc giả trẻ, thì văn học truyền thống vẫn chủ yếu thu hút nhóm bạn đọc trung niên hoặc học giả.

• Tác phẩm số nhiều nhưng thiếu chiều sâu: Không ít chuyên gia lo ngại về việc chất lượng văn chương không tăng tương xứng với số lượng phát hành.

• Xuất khẩu văn học còn hạn chế: Dù số lượng bản quyền bán ra tăng, nhưng phần lớn vẫn thuộc dòng truyện thương mại, trong khi dòng literary fiction chưa có nhiều cơ hội vươn ra thế giới.

Kết luận: Một nền văn học đang chuyển động

Văn học Trung Quốc năm 2025 là bức tranh đa dạng, nơi các hình thức kể chuyện truyền thống và hiện đại song hành, phản ánh cả nhu cầu thị trường lẫn khát vọng sáng tạo của người viết. Dù còn nhiều giới hạn và tranh cãi, không thể phủ nhận rằng Trung Quốc đang đóng vai trò ngày càng lớn trên bản đồ văn học toàn cầu, đặc biệt qua con đường kỹ thuật số.

🏗️ Tái cấu trúc hậu đại dịch

Sau cú sốc COVID-19, ngành xuất bản toàn cầu đang dần ổn định và tái cấu trúc mô hình phân phối. Các nhà xuất bản lớn đẩy mạnh đa kênh: từ hiệu sách truyền thống, thương mại điện tử cho đến audiobook và subscription (mô hình thuê bao như Kindle Unlimited, Storytel, Scribd…).

• Sách in vẫn là trụ cột trong nhiều thị trường trưởng thành (Đức, Nhật, Pháp, Mỹ), nhưng không còn là hình thức phát hành duy nhất.

• Xuất bản số (e-book và audiobook) ngày càng đóng vai trò lớn trong tiếp cận độc giả trẻ, người bận rộn, hoặc không sống gần nhà sách.

📊 Chi phí tăng, lợi nhuận co hẹp

Ngành đang phải đối mặt với chi phí sản xuất – phân phối tăng cao (giấy, nhân công, vận chuyển, bản quyền số). Dù doanh thu toàn ngành có thể tăng nhẹ ở bề nổi, nhưng lợi nhuận ròng của nhà xuất bản lại giảm nếu không có tái cấu trúc hợp lý.

📚 2. Tình hình sách văn học: “Ổn định nhưng phân hóa mạnh”

📈 Tiểu thuyết vẫn bán tốt, nhưng không đồng đều

• Fiction thương mại (romance, thriller, fantasy, YA…) đang chiếm ưu thế doanh thu.

• Literary fiction (văn học thuần túy) dù có sức ảnh hưởng về mặt phê bình và giải thưởng, nhưng lại khó tiêu thụ đại trà. Độc giả thường là tầng lớp có học vấn cao, tập trung ở đô thị và có hành vi mua chọn lọc hơn.

Tình huống này khiến nhiều nhà xuất bản thu hẹp danh mục đầu tư cho các tác phẩm thử nghiệm, văn học khó, hoặc văn học dịch không quen tên.

📌 Sách văn học dịch: Cơ hội và thách thức

• Văn học dịch (đặc biệt từ các thị trường như Nhật, Hàn, Ấn, Đông Âu…) vẫn được săn đón trong cộng đồng niche – độc giả có chiều sâu và sẵn lòng đầu tư thời gian.

• Tuy nhiên, số lượng bản dịch mới đang giảm nhẹ ở nhiều thị trường do chi phí bản quyền cao, rủi ro thương mại lớn.

🧠 AI và văn học: Mối lo về chất lượng và đạo đức

Trong giai đoạn hiện nay, ngành xuất bản văn học đang đặt câu hỏi nghiêm túc về vai trò của AI trong sáng tạo. Một mặt, AI hỗ trợ biên tập, đề xuất ý tưởng; mặt khác, sự lan rộng của các tác phẩm do AI viết làm dấy lên tranh luận về tính nguyên bản, giá trị nghệ thuật và cả vấn đề bản quyền.

👩‍🎓 3. Độc giả văn học hiện đại: Đang thay đổi ra sao?

🔄 Xu hướng phân mảnh độc giả

• Độc giả không còn “đọc chung một dòng chảy” như trước. Họ đọc theo cộng đồng, theo gu cá nhân (ví dụ: BookTok, các hội nhóm Goodreads, Reddit, TikTok…).

• Văn học giờ không chỉ cần hay, mà còn phải “gây cảm hứng thảo luận”, có tiềm năng viral (trích đoạn trích dẫn đẹp, tranh luận nhân vật…).

💡 Độc giả trẻ vẫn đọc văn học, nhưng cần cách tiếp cận mới

• Người trẻ không lười đọc như nhiều người nghĩ. Họ đọc nhiều, nhưng thời gian tập trung ngắn hơn, và cần nội dung có nhịp nhanh, dễ liên hệ với cảm xúc cá nhân.

• Văn học hiện đại bắt đầu chuyển dịch để “nói được tiếng nói của thế hệ mới”: đa dạng sắc tộc, bản dạng giới, tổn thương tâm lý, áp lực xã hội…

🔍 4. Thách thức và xu hướng nổi bật trong thời gian tới

✍️ Kết luận: Văn học không “thoái trào”, mà đang tái định nghĩa

Ngành xuất bản hôm nay đang đi qua thời kỳ đầy chuyển động — và văn học, dù không còn giữ vai trò “trung tâm của thị hiếu đại chúng” như trước, vẫn là một không gian quan trọng để xã hội phản tư, để cá nhân tìm lại chiều sâu.

Những nhà xuất bản linh hoạt, hiểu độc giả, dám thử nghiệm và khai thác cách phân phối mới — sẽ là người giữ được nhịp sống lâu dài cho văn học trong thời đại số.

Có những tình yêu không bắt đầu bằng một lý do rõ ràng. Như tình yêu với sách.

Không phải ai cũng lớn lên giữa những kệ sách đầy ắp, hay có một tuổi thơ gắn liền với thư viện trường. Nhưng ở đâu đó, vào một thời điểm nào đó trong đời, ai cũng từng có một cuốn sách làm mình lặng đi – không vì cốt truyện hấp dẫn, mà chỉ vì một dòng chữ tình cờ chạm đúng cảm xúc mình đang mang.

📖 Đọc sách: không phải để hiểu, mà để được chạm vào

Không phải cuốn sách nào cũng dễ đọc. Có những cuốn bắt đầu bằng sự nhàm chán, đi qua những trang dài lê thê, và rồi đột ngột có một câu khiến người đọc khựng lại. Như thể tác giả, dù sống ở đâu, thuộc thời nào, cũng đang thì thầm điều gì đó với mình.

Đọc sách là một hành trình không vội. Có khi chỉ vài trang mỗi đêm, có khi lật ngấu nghiến hết trong một ngày. Có lúc đọc để trốn tránh thực tại, có lúc lại đọc để đối diện chính mình. Và dường như, mỗi người đều có một nhịp đọc riêng – không ai giống ai.

✍️ Làm sách: đi qua nhiều im lặng hơn người ta tưởng

Người làm sách thường ở phía sau. Không ồn ào, không xuất hiện trên bìa sách. Nhưng mỗi trang giấy đến tay người đọc là kết quả của hàng chục quyết định âm thầm: chọn bản thảo, chỉnh sửa, cân nhắc bìa, lời giới thiệu, font chữ, giấy in…

Có lúc là hạnh phúc – khi nhìn thấy cuốn sách mình làm được cầm trên tay người khác. Có lúc là thất vọng – khi cuốn sách tâm huyết không bán được, hay bị đánh giá sai. Nhưng vượt trên tất cả là một niềm tin: rằng cuốn sách ấy xứng đáng được có mặt trên đời.

Làm sách không phải là công việc lãng mạn như nhiều người nghĩ. Nhưng nó là một công việc có ý nghĩa, bởi nó giữ cho những câu chữ – và những điều mà con người cần – không bị mất đi giữa ồn ào cuộc sống.

🌿 Sống với sách: không nhất thiết phải “mọt sách”

Sống với sách không có nghĩa là ngày nào cũng phải đọc mấy chục trang. Có người sống với sách bằng cách đọc chậm, đọc kỹ, rồi nghĩ mãi về một đoạn văn. Có người không đọc thường xuyên, nhưng luôn giữ trong túi một cuốn sách, như một vật nhỏ để yên tâm.

Cũng có người sống với sách bằng cách viết. Viết nhật ký, viết blog, viết đôi dòng chia sẻ sau khi đọc xong. Không phải để “làm văn học”, mà đơn giản chỉ vì có những điều không nói ra được bằng lời nói.

Sống với sách là một trạng thái âm thầm – nơi người ta cảm thấy bình yên hơn chỉ nhờ được ở cạnh một cuốn sách mở dở dang.

💬 Kết

Đọc sách, làm sách và sống với sách không phải là ba việc tách rời nhau. Chúng đan vào nhau, lặng lẽ và bền bỉ.

Đôi khi, chỉ cần nhìn thấy ai đó đang đọc trên ghế đá công viên, hay lướt qua một hiệu sách nhỏ dưới ánh đèn vàng, là đủ để thấy yên lòng: sách vẫn còn đó, và những người yêu sách – dù không nói nhiều – vẫn đang sống với nó theo cách riêng của mình.

Văn học chưa bao giờ biến mất khỏi thế giới này. Dù không còn xuất hiện ồn ào trên mặt báo, hay nằm ở vị trí trung tâm trong các bảng xếp hạng giải trí, nhưng ở đâu đó, trong những khoảng thời gian tĩnh lặng, văn học vẫn lặng lẽ tồn tại, vẫn thì thầm trò chuyện cùng những ai biết lắng nghe.

🌍 Thế giới thay đổi – và văn học cũng thay đổi

Không thể phủ nhận, thời đại này là thời đại của tốc độ. Mạng xã hội, video ngắn, tin tức dồn dập – tất cả khiến khả năng tập trung của con người ngắn lại. Những trang sách dày cộp, những câu văn dài, những đoạn mô tả tâm lý… dường như trở nên “chậm rãi” trong một thế giới chạy nhanh.

Nhưng điều đó không có nghĩa văn học lỗi thời. Nó chỉ đang học cách thích nghi. Văn học không còn sống tách biệt trong các hiệu sách hay thư viện, mà đang len lỏi khắp nơi: trong podcast buổi sáng, trong video chia sẻ sách trên TikTok, trong những hội nhóm nhỏ mà người ta gửi nhau từng đoạn trích yêu thích.

📚 Văn học không còn là “vua”, nhưng vẫn là chốn để tìm lại chính mình

Đã qua rồi cái thời văn học là chuẩn mực của trí thức, là trung tâm của đối thoại xã hội. Giờ đây, văn học là một lựa chọn – không phải ai cũng chọn, nhưng với người đã chọn, nó là nơi để ở lại, để suy ngẫm, để nhìn thấy mình qua cuộc đời người khác.

Văn học không cạnh tranh được với sự giật gân của show truyền hình, hay sự nhanh gọn của mạng xã hội. Nhưng nó có điều mà những nền tảng kia không thể thay thế: sự lặng thinh sâu sắc, khả năng chạm đến tầng cảm xúc không thể gọi tên, và niềm an ủi không ồn ào.

👩‍💻 Người trẻ vẫn đọc – chỉ là họ không đọc theo cách cũ

Vẫn còn rất nhiều người trẻ yêu sách, chỉ là họ tìm đến sách theo những con đường mới. Họ không vào hiệu sách mỗi tuần, nhưng họ có thể lưu lại một đoạn văn trên mạng xã hội, nghe một chương truyện trong lúc đi bộ, hay chọn một cuốn tiểu thuyết làm người bạn đồng hành những đêm mất ngủ.

Với họ, đọc không nhất thiết phải trang trọng. Văn học có thể gần gũi, dễ thương, nổi loạn – và vẫn giữ được chiều sâu của nó.

🛠️ Ngành xuất bản cũng đang học cách thay đổi

Văn học không thể sống mãi nếu chỉ xuất hiện dưới hình thức in ấn truyền thống. Các nhà xuất bản đang thử nghiệm nhiều hình thức mới: phát hành tiểu thuyết bằng audiobook, tổ chức câu lạc bộ đọc online, hợp tác với các influencer văn hóa để lan tỏa tác phẩm.

Đó không phải là “thỏa hiệp với thị trường”, mà là sự thích nghi cần thiết để văn học có thể tiếp tục tìm đến được những người thực sự cần nó.

💭 Và văn học vẫn cần được đọc, theo cách mà nó xứng đáng

Văn học không cần ồn ào. Nó cần sự lắng nghe. Cần một khoảng thời gian tĩnh để giở từng trang sách, một tâm trí đủ mở để bước vào thế giới của người khác, và một trái tim đủ nhạy cảm để hiểu rằng: một đoạn văn cũng có thể làm dịu một ngày đầy mỏi mệt.

Không phải ai cũng còn kiên nhẫn để đọc tiểu thuyết, nhưng người đọc văn học chưa bao giờ hoàn toàn biến mất. Chỉ là họ đang đọc ở những không gian khác, theo những nhịp điệu khác, và theo một cách rất riêng.

📌 Văn học vẫn sống – chỉ là không cần chứng minh điều đó nữa

Không phải vì ai cũng đọc mà văn học có giá trị. Mà chính vì nó không cố gắng làm hài lòng đám đông, nên giá trị của nó càng lặng lẽ nhưng bền bỉ.

Văn học không chạy đua, không cần viral. Nó chỉ cần có một người đọc – thực sự đọc – là đã đủ để tiếp tục sống.

Năm 2024 mang lại nhiều tín hiệu tích cực cho ngành xuất bản Đức. Theo dữ liệu từ Hiệp hội Nhà xuất bản và Nhà bán sách Đức (GPBA), doanh thu toàn ngành đã đạt 11,56 tỷ USD, tăng 1,8% so với năm trước. Trong bối cảnh nhiều ngành công nghiệp đang đối mặt với khó khăn, đây được xem là bước tiến đáng khích lệ.

Hiệu sách truyền thống vẫn giữ vai trò chủ đạo

Bất chấp sự bùng nổ của thương mại điện tử, các hiệu sách truyền thống tại Đức vẫn giữ được vị thế quan trọng, mang về doanh thu 4,77 tỷ USD – tăng nhẹ 0,6% so với năm 2023. Song song đó, doanh số bán sách trực tuyến, bao gồm các nền tảng độc lập và hệ thống trực tuyến của các hiệu sách truyền thống, cũng tăng trưởng mạnh mẽ ở mức 4,4%, đạt 2,94 tỷ USD.

Thể loại tiểu thuyết dẫn đầu, sách nói và sách thiếu nhi tiếp tục khởi sắc

Thị hiếu đọc sách tại Đức vẫn dành sự ưu ái lớn cho thể loại tiểu thuyết, chiếm tới 36,6% tổng doanh thu và tăng 4,3% so với năm ngoái. Sách phi hư cấu cũng gây bất ngờ với mức tăng trưởng mạnh mẽ 8,1%, trong khi sách dành cho thiếu nhi và thanh thiếu niên ghi nhận mức tăng nhẹ 0,6%.

Một điểm đáng chú ý khác là phân khúc sách nói tiếp tục phát triển, với doanh thu tăng 7,3%. Trong khi đó, sách điện tử giữ vững thị phần ở mức 6,1%.

Người trẻ tuổi đang hồi sinh văn hóa đọc

Một trong những động lực lớn cho sự tăng trưởng của ngành sách là nhóm độc giả trẻ. Số người mua sách từ 16–19 tuổi đã tăng 9,6%, còn nhóm 20–29 tuổi tăng 7,7% trong năm 2024. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy giới trẻ đang dần quay lại với văn hóa đọc – điều từng bị lo ngại sẽ phai nhạt trong thời đại kỹ thuật số.

Tuy nhiên, Chủ tịch GPBA – bà Karin Schmidt-Friderichs – cũng cảnh báo rằng vẫn còn một bộ phận trẻ em chưa được tiếp cận đầy đủ với kỹ năng đọc hiểu. “Chúng tôi chỉ đang chạm đến nhóm có nền tảng học vấn cơ bản. Khoảng 25% trẻ em vẫn bị bỏ lại phía sau vì thiếu kỹ năng đọc,” bà chia sẻ.

Số đầu sách mới giảm, nhưng bản quyền quốc tế tăng

Trong năm qua, các nhà xuất bản Đức đã phát hành 58.346 đầu sách mới, giảm 3,1% so với năm trước. Tuy nhiên, tỉ lệ sách tồn kho lại chiếm đến 57% tổng số sách bán ra – một con số tăng đáng kể so với 48% của một thập kỷ trước.

Ở mặt khác, doanh số bán bản quyền sách ra nước ngoài lại ghi nhận mức tăng trưởng 2,2%, với 6.669 bản quyền được chuyển nhượng. Trung Quốc, Italy và Cộng hòa Séc là những thị trường tiêu thụ bản quyền lớn nhất của Đức trong năm nay.

Lo ngại về AI và tác động toàn cầu

Bên cạnh những điểm sáng, ngành xuất bản Đức cũng đang đối mặt với nhiều thách thức. Ông Peter Kraus vom Cleff – Giám đốc điều hành GPBA – nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp sáng tạo nói chung, trong đó có sách, là một phần quan trọng của kinh tế Đức. Tuy nhiên, các bất ổn toàn cầu đang gây ảnh hưởng rõ rệt.

Ngoài ra, sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo cũng khiến nhiều người trong ngành lo lắng. “Khi nói đến AI tổng quát, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải, đặc biệt là vấn đề bản quyền liên quan đến dữ liệu dùng để huấn luyện các mô hình AI,” bà Schmidt-Friderichs cho biết.

Không có nhiều nghề giống như nghề viết. Bạn không cần đến văn phòng, không phải họp team mỗi sáng, không cần mặc đẹp, cũng chẳng cần nói chuyện với ai nếu không muốn. Nhưng đổi lại, bạn phải quen với sự cô đơn – và phải học cách kiên nhẫn với chính mình.

Nghề của những cuộc đối thoại thầm lặng

Viết không ồn ào. Đó là công việc của những buổi sáng rất sớm, hoặc những đêm khuya ai cũng đã ngủ. Là tiếng gõ phím trong căn phòng chỉ có một mình. Là ánh đèn bàn nhỏ, và một thế giới đang dần hiện lên trong đầu.

Không có deadline rõ ràng. Không có cấp trên đốc thúc. Không ai quan tâm bạn viết xong chưa, có viết tốt không. Bạn chỉ có chính mình – và một trang giấy trắng thách thức.

Đằng sau một bài viết dài ba phút đọc là hàng giờ nghiền ngẫm, sửa câu, xóa dòng, và cả những lần gục đầu vì… không thể viết gì ra được.

Cô đơn – nhưng không lạc lõng

Nghề viết buộc bạn phải quen với sự cô đơn. Nhưng nếu đủ kiên nhẫn để ở lại trong đó, bạn sẽ nhận ra: đó không phải là sự trống rỗng, mà là sự tập trung.

Chỉ khi một mình, ta mới đủ lặng để nghe tiếng nói trong mình lên tiếng.

Khi viết, bạn có thể buồn, giận, sợ, thất vọng – và được phép thể hiện tất cả điều đó mà không bị phán xét. Câu chữ là nơi ta sống thật, là chiếc gương phản chiếu tâm hồn.

Viết không khiến cô đơn biến mất, nhưng biến cô đơn thành thứ gì đó có hình thù – có thể hiểu, có thể ôm lấy, và đi tiếp.

Không ai giỏi viết ngay từ đầu

Viết lách cũng giống như trồng một cái cây. Bạn không thể gieo hạt hôm nay và chờ hoa nở ngay ngày mai. Có những bản nháp không bao giờ được hoàn thành. Có những ý tưởng rất hay, nhưng câu chữ lại phản bội bạn. Có những ngày bạn nghi ngờ chính mình, muốn vứt hết đi và bắt đầu lại.

Và chỉ khi bạn kiên nhẫn đi qua từng giai đoạn đó, bạn mới thấy chữ nghĩa dần dần mượt mà, câu chuyện trở nên sống động hơn, và mình không còn loay hoay như trước.

Thành công của người viết không đến từ cảm hứng, mà từ việc ngồi xuống, mỗi ngày – dù là 15 phút.

Không phải ai cũng đọc, nhưng vẫn phải viết

Bạn có thể viết một bài rất tâm huyết, nhưng không ai đọc. Một tản văn bạn dành cả tuần hoàn thiện, nhưng lượt like chỉ đếm trên đầu ngón tay. Sẽ có lúc bạn muốn buông bút, tự hỏi: Viết để làm gì?

Câu trả lời không phải lúc nào cũng rõ ràng. Nhưng những người tiếp tục viết đều biết: mình không viết để được yêu mến, mà vì không viết thì không chịu nổi.

Viết là nhu cầu sống còn. Như hít thở, như mơ mộng, như hy vọng. Là cách để tồn tại và hiểu mình trong thế giới quá nhiều tiếng ồn.

Tạm kết

Viết lách không phải là nghề dành cho người vội vã. Nó không hứa hẹn hào quang nhanh chóng, cũng không đảm bảo thu nhập ổn định. Nhưng với những ai đủ yêu, đủ dũng cảm, đủ kiên trì, thì viết sẽ là người bạn trung thành nhất, là cánh cửa dẫn đến một đời sống nội tâm phong phú và sâu sắc.

Nếu bạn đang viết – và thấy cô đơn – đừng bỏ cuộc. Vì chính trong những khoảnh khắc tưởng như trống rỗng nhất, bạn đang viết nên điều thật nhất từ trong tim mình.