Trong bức tranh xuất bản đầy biến động của năm 2025, văn học Trung Quốc tiếp tục cho thấy sự vận động mạnh mẽ giữa hai chiều hướng song song: văn học kỹ thuật số phát triển bùng nổ và văn học truyền thống lặng lẽ tìm đường đi riêng. Sự đa dạng này phản ánh cả nhu cầu mới của độc giả lẫn những thay đổi sâu sắc trong cách kể chuyện và sản xuất nội dung tại Trung Quốc.
Thị trường xuất bản tiếp tục mở rộng
Theo các báo cáo mới nhất, doanh thu thị trường sách Trung Quốc năm 2024 đạt khoảng 16,2 tỷ USD, được dự báo sẽ tăng đều đặn trong những năm tới. Sách in vẫn chiếm hơn 80% tổng doanh thu, trong đó các phân khúc như giáo dục, văn học và thiếu nhi giữ vai trò chủ lực.
Tuy nhiên, dòng chảy số hóa không thể bỏ qua. Sách điện tử và sách nói ngày càng được ưa chuộng, đặc biệt ở nhóm độc giả trẻ tại đô thị – một lực lượng đang góp phần định hình lại cách tiếp cận văn học.
Văn học trực tuyến phát triển vượt bậc
Năm 2024, số lượng người đọc văn học trực tuyến tại Trung Quốc vượt mốc 575 triệu người, tăng 10,6% so với năm trước. Tổng doanh thu ngành này đạt khoảng 6,1 tỷ USD, với hơn 33 triệu đầu sách online, trong đó có khoảng 2 triệu tác phẩm mới được cập nhật mỗi năm.
Các nền tảng như China Literature Ltd, Jinjiang Literature City hay Webnovel trở thành nơi khởi đầu cho hàng triệu tác giả trẻ, đồng thời là không gian trải nghiệm phong phú cho độc giả trên toàn cầu.
Đặc biệt, văn học Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng quốc tế: trong năm qua, hơn 350 triệu độc giả ngoài Trung Quốc đã tiếp cận truyện Trung thông qua các nền tảng dịch thuật và xuất bản. Nhật Bản, Anh, Brazil và Pháp là những thị trường ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể. Tại Anh, bản dịch The Three‑Body Problem (Liu Cixin) tiếp tục duy trì sức hút sau thành công của loạt phim chuyển thể quốc tế.
Văn học truyền thống: Chậm mà vẫn chuyển
Dù không còn giữ vị thế chủ đạo như trước, văn học truyền thống Trung Quốc vẫn giữ vai trò nhất định trong đời sống văn hóa. Những tác phẩm của Mo Yan, Yu Hua hay Liu Cixin vẫn được tái bản và giảng dạy rộng rãi. Một số tác giả độc lập và “cây bút đời thường” như Hu Anyan – viết về lao động và cuộc sống thường nhật – cũng đang tạo được tiếng vang, đặc biệt trên các nền tảng như Douban hay Douyin.
Bên cạnh đó, dòng văn học phản ánh hiện thực xã hội, khai thác những lát cắt đời sống của tầng lớp lao động, người nhập cư hay thanh niên thất nghiệp, ngày càng xuất hiện nhiều hơn, dù thường phải vượt qua các rào cản kiểm duyệt.
Một số thách thức đáng chú ý
Bên cạnh những điểm sáng, văn học Trung Quốc năm 2025 cũng đối mặt với không ít thách thức:
-
Kiểm duyệt nội dung vẫn là yếu tố ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của một số thể loại như danmei (BL), hiện thực phê phán, hay các chủ đề xã hội nhạy cảm.
-
Sự phân hóa độc giả: Trong khi văn học mạng phát triển mạnh ở nhóm độc giả trẻ, thì văn học truyền thống vẫn chủ yếu thu hút nhóm bạn đọc trung niên hoặc học giả.
-
Tác phẩm số nhiều nhưng thiếu chiều sâu: Không ít chuyên gia lo ngại về việc chất lượng văn chương không tăng tương xứng với số lượng phát hành.
-
Xuất khẩu văn học còn hạn chế: Dù số lượng bản quyền bán ra tăng, nhưng phần lớn vẫn thuộc dòng truyện thương mại, trong khi dòng literary fiction chưa có nhiều cơ hội vươn ra thế giới.
Kết luận: Một nền văn học đang chuyển động
Văn học Trung Quốc năm 2025 là bức tranh đa dạng, nơi các hình thức kể chuyện truyền thống và hiện đại song hành, phản ánh cả nhu cầu thị trường lẫn khát vọng sáng tạo của người viết. Dù còn nhiều giới hạn và tranh cãi, không thể phủ nhận rằng Trung Quốc đang đóng vai trò ngày càng lớn trên bản đồ văn học toàn cầu, đặc biệt qua con đường kỹ thuật số.
